Vrouwen met een beperking: “Wij kunnen verbazend veel!”

Goede avond iedereen en bedankt dat ik mag komen spreken namens Persephone. Het deed mij veel plezier dat Liesbeth me liet weten: ‘Ik heb over uw boeken verteld bij Campagne Rosa en na afloop zeiden onze mensen ‘Daar willen we meer over weten.’

Moederschap

In de titel van de aankondiging van deze avond staat ‘Onze gezamenlijke strijd voor rechten’. Toen ik dat las, dacht ik eerst ‘Wauw! Yesss!’ maar daarna: ‘Ik moet toch even wijzen op een fundamenteel verschil. Als wij zeggen: ‘Baas in eigen buik’, denken we aan ons recht op moederschap, niet aan abortus. Kinderen krijgen, is inderdaad een strijdpunt. Niet voor mannen met een handicap. Over een man met een handicap zegt men: ‘Zijn vrouw zal wel voor de kinderen zorgen’. Een vrouw met een handicap krijgt daarentegen vaak te horen: ‘Je gaat toch niet aan kinderen beginnen, zeker?! Je kan niet eens voor jezelf zorgen!’. Nu hoor ik u denken: ‘Ge kunt daar toch gewoon op antwoorden: Toch wel! We hebben erover nagedacht en ons besluit staat vast.’ Zo simpel is het niet. De druk om niet aan kinderen te beginnen, is gigantisch hoog. Een vrouw kreeg bijvoorbeeld van haar moeder te horen: ‘Je mag met je vriend gaan samenwonen op voorwaarde dat je je laat steriliseren.’ Een andere werd tijdens een buikoperatie meteen gesteriliseerd zonder dat ze het wist. Geraken vrouwen gewenst zwanger, dan worden ze niet zelden gedwongen tot abortus, want ‘dat is het beste voor iedereen’.

Als eerste en nog steeds enige vereniging voor vrouwen met een handicap, staan wij pal achter het recht op moederschap. Met de jaren is rond ons een netwerk van moeders met een handicap ontstaan. In 1999 hebben wij een hele reeks gespreksnamiddagen daaraan gewijd. Na afloop vonden we dat er zoveel inspiratie uitkwam, dat we in 2000 twee studiedagen organiseerden. Door met dit thema naar buiten te komen, gaven we als vereniging aan onze naar perfectie strevende maatschappij een belangrijke boodschap: ook al zijn we niet perfect, toch vinden wij, vrouwen met een handicap, het leven zo waardevol dat we het willen doorgeven. Daarmee haalden we maar liefst drie kranten, én kregen we een artikel in Libelle en in Flair. In Flair moest het wel gaan over alleenstaande mama’s onder de 40 met een handicap.

Is er ondertussen iets veranderd? Ja, het recht op moederschap is opgenomen in het Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap. Is er nog werk aan de winkel? Ja, want het recht op moederschap hangt natuurlijk samen met het recht op assistentie en – het komt geregeld in het nieuws – de achterstand op dat vlak is gigantisch. Bovendien – we hebben in 2019 nog eens een gespreksdag gehouden rond moeders met een handicap – ‘ge gaat toch niet aan kinderen beginnen, zeker’ leeft nog altijd zeer sterk. Dat is een vorm van geweld waar vrouwen zonder handicap niet mee te maken hebben.

Trouwens, dat geweld begint al vroeger: als een vrouw met een handicap droomt over een partnerrelatie, krijgt ze vaak te horen: ‘Zet dat uit je hoofd. Welke man wil er nu een gehandicapte vrouw!’ Over een man met een handicap zegt men: ‘Hij vindt wellicht een lieve vrouw die voor hem wil zorgen…’

Intrafamiliaal geweld

In een partnerrelatie loopt het soms serieus mis en dat brengt mij naadloos bij een thema waar we wel op dezelfde golflengte zitten als vrouwen zonder handicap. De muur van ongeloof waar vrouwen met een handicap tegen botsen, is gigantisch hoog. Een vrouw met een handicap krijgt vaak te horen ‘Jij slachtoffer van geweld? Een man die zijn leven opoffert om met een gehandicapte vrouw te leven, is toch doodbraaf! Dat besef je toch?’. Uit zo’n situatie ontsnappen, is aartsmoeilijk, zeker omdat vrouwen met een handicap vaak thuis gehouden worden. Een vrouw met een handicap krijgt dikwijls te horen: ‘Gaan werken? Zet dat uit je hoofd. Doe jij je huishouden maar, dat zal al heel wat zijn voor jou’. Tegen een man met een handicap zegt men: ‘Gaan werken? Ja, probeer maar! Je kan toch niet de hele dag thuis zitten.’

Ik trap hier waarschijnlijk een open  deur in als ik vertel dat er een directe link tussen armoede en geweld. Armoede vergroot niet alleen de kans om in een gewelddadige relatie te belanden, het verkleint ook de kans om eruit te ontsnappen. Financiële afhankelijkheid en afhankelijkheid van hulp doen precies hetzelfde. Het zal u ook niet verwonderen dat ook hulpverleners daders kunnen zijn. Dat is een besef dat echter zeer traag doordringt in de maatschappij en de slachtofferhulp in het bijzonder.

Om vrouwen met een handicap weerbaarder te maken, organiseren wij workshops weerbaarheid en zelfverdediging op maat. Wij hebben een vaste lesgeefster die opgeleid is om zelfverdediging te geven aan vrouwen met een handicap. Deelneemsters staan na afloop versteld over wat ze WEL kunnen.

Strijden tegen geweld, is voor ons niet alleen een kwestie van vrouwen met een handicap weerbaarder maken. Een mentaliteitswijziging bij de brede bevolking is even noodzakelijk. In het bijzonder bij politici, justitie en slachtofferopvang. Om het probleem correct in kaart te brengen, is wetenschappelijk onderzoek nodig. Belangenbehartiging en sensibilisatie dus. Dat doen we vooral via onze boeken. Ons tweede boek, het eerste over geweld, belicht o.a. de ontoegankelijkheid van vluchthuizen. Het eindigt met de vraag naar wetenschappelijk onderzoek. We lieten het vertalen in het Frans, Engels en Duits. Tijdens onze persconferentie kwamen ATV en de VRT langs. De twee reportages staan op onze website.

Is de toegankelijkheid van vluchthuizen en slachtofferopvang ondertussen verbeterd? Ja, gelukkig wel. Is ze goed? Het kan nog altijd pakken beter. Is er ondertussen wetenschappelijk onderzoek gebeurd? Ja, gelukkig wel.

Dat zetten we uiteen in ons boek ‘Geweld tegen vrouwen met een handicap  deel 2’. We lanceerden het op onze 20ste verjaardag. Het beschrijft het wetenschappelijk onderzoek dat orthopedagoge Caroline Tack voor ons deed – het eerste in Vlaanderen – en gaat na hoe het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de Rechten van Personen met een Handicap kan worden ingezet om deze stereotypen uit de wereld te krijgen. Daar vloeien onze knelpunten en aanbevelingen uit voort.

Hebben we daarmee iets in beweging gekregen? Ja.

–                      Er zijn ondertussen 3 wetenschappelijke onderzoeken gestart – 2 in Vlaanderen en 1 in Nederland – die onze boeken gebuikt hebben als uitgangspunt;

–                      In 2019 vroeg het IGVM (Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen) naar onze knelpunten en aanbevelingen met betrekking tot gendergerelateerd geweld. Die maken deel uit van het NAP (Nationaal Actieplan Gendergerelateerd Geweld) voor de periode 2020-2024;

–                      Nog in 2019 organiseerde de Raad van Europa een rondetafel voor de verenigingen die werken rond geweld tegen vrouwen. Persephone was uitdrukkelijk uitgenodigd om aan die ontmoeting deel te nemen. Men neemt ons serieus op Europees niveau. Daar mogen we trots op zijn!

–                      Nu zijn vier studentes criminologie een onderzoek bezig over vrouwen met een handicap die slachtoffer zijn van machtsmisbruik door een hulpverlener.

Werkgelegenheid

Een ander stokpaardje van ons en ook een gezamenlijk strijdpunt, is werkgelegenheid. In 2007 begonnen we op vraag van het VrouwenOverlegKomitee – het huidige Furia – met een onderzoek rond vrouwen met een handicap en werk. En wat bleek?

–                      Ik haalde het al aan bij de stereotypen: veel vrouwen krijgen te horen ‘doe gij uw huishouden maar’;

–                      Werk vinden is niet gemakkelijk, ook al heb je een hoog diploma;

–                      Krijg je met ouder te worden meer last met je handicap, dan moet je op vervroegd pensioen of op ziekenkas. Andere oplossingen worden niet eens bekeken. Steeds met hetzelfde argument ‘doe gij uw huishouden maar’.

Wat is het gevolg? Er leven meer vrouwen met een handicap onder de armoedegrens dan mannen. Het is dus wel duidelijk dat een mentaliteitswijziging meer dan nodig is. Is er ondertussen iets veranderd? Ja, het recht op arbeid én de nood aan een mentaliteitswijziging zijn allebei opgenomen in het Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap. Is er nog werk aan de winkel? Ja natuurlijk. Een verdrag alleen lost geen problemen op.

Nu denkt u misschien: ‘Werkgelegenheid, de partnerrelatie, moederschap, huiselijk geweld … Amai, allemaal serieuze onderwerpen. Maar wij zien dat positief. Wij zetten onze dromen NIET uit ons hoofd. Wij komen op tegen ongeloof. Wij weten dat we een volwaardige rol KUNNEN spelen in de maatschappij, en we WILLEN die ook spelen. Daarom hebben we 26 jaar geleden als doelstellingen genomen:

–                      vrouwen met een handicap of een invaliderende chronische ziekte met elkaar in contact te brengen om ervaringen uit te wisselen,

–                      bij te dragen aan een positieve beeldvorming door hun deskundigheid door te geven aan personen en instanties die er nood aan hebben,

–                      hun zichtbaarheid in de samenleving te vergroten en hun belangen te behartigen, i.h.b. hun mensenrechten te verdedigen en hun discriminatie te bestrijden.

Daaruit is dus onze missie gegroeid: ‘We stimuleren en inspireren elkaar. Bovendien doen we aan belangenbehartiging en sensibilisatie.’

Elkaar stimuleren en inspireren doen we vooral in gespreksnamiddagen en workshops. Onze leden dragen de thema’s aan, maar ook niet-leden zijn welkom. Als we na afloop van zo’n gespreksnamiddag of workshop deelneemsters horen zeggen: ‘Ik heb vandaag nieuwe ideeën opgedaan’ of ‘Ik kan toch wel meer dan ik dacht’, dan maakt dat onze dag goed. Daar doen we het voor!

Omdat wij allemaal ervaringsdeskundig zijn, begrijpen we mekaar direct. We zijn een hechte vriendinnengroep. Dat is ons fundament.

Wij kunnen verbazend veel!

Blij dat ik leef!

Wie goed geluisterd heeft, heeft mij net horen zeggen: ‘Ons tweede boek, het eerste over geweld,’ Ons eerste boek, Blij dat ik leef!, schreven we omdat mensen zich vaak blind staren op de beperkingen die een handicap met zich meebrengt. Wij weten dat we, DANKZIJ onze handicap, heel wat te bieden hebben: doorzettingsvermogen, creativiteit, humor….. Dat is het.

We hebben in 2015 ook een verjaardagskalender gemaakt met gedichten uit dat boek en foto’s van onze amateurfotografen.

Nog een beeld en een gedicht uit de kalender. De foto is van Rita en het gedicht is van Katelijn Vijncke. Het staat dus ook in  ‘Blij dat ik leef!’. Ik lees het even voor. De titel is ‘Vrede?’ en dan volgt er: Als ik een vogel zou zijn, zou ik zwemmen. Als ik een vis was, zou ik vliegen. Nu ik een mens ben, wil ik streven.’

Zing, dans, lach en bewonder ons

In 2020 vierden we de 25ste verjaardag van onze vzw Persephone. Die grepen we aan om naar buiten te komen met een ongewone creatie voor breed publiek. Onze voorstelling ‘Zing, dans, lach en bewonder ons’, combineert ernst en humor, film, dans, muziek en foto’s.

Vermits onze leden beperkte verplaatsingsmogelijkheden hebben en ons budget eerder beperkt is, maakten we een voorstelling waarvoor we niet moesten repeteren. Choreografe en danser Nelle Hens (ONT MOET) bedacht het concept. Ze heeft duidelijk het talent om te bouwen op wat mensen wél kunnen. Eerst ontstond de kortfilm ‘Bewogen dromen‘. Ze stelde voor om onze leden bij hen thuis te ontmoeten, telkens één op één of in kleine groepen. Daar zorgde ze voor een kader waarin stilte, zang, dans en gesprek ruimte kregen.

In Sarah Lederman vond Nelle de studente filmregie waarmee ze het Vlaamse land kon doorkruisen. Ze versterkten elkaars creativiteit. Bij elk huisbezoek stelden ze steeds een dans en twee vragen voor. De eerste vraag luidde ‘Waarvan droom je?’ en de tweede ‘Wat betekent Persephone voor jou?’. De kortfilm die uit die ontmoetingen groeide, kreeg de titel ‘Bewogen dromen’. De volledige film duurt vijftien minuten.

Via Nelle kwamen we in contact met Bruno Verheyden, amateurmuzikant. Hij heeft een passie voor het maken van gelegenheidsliedjes, meestal op bestaande melodieën. Samen met hem creëerden we ons lijflied.

Onze voorstelling begint met de kortfilm en eindigt met ons lijflied, gecombineerd met een coronaveilig bewegingsmoment. We lassen filmpjes en foto’s in van ons lid Rita Mampaey, amateurfotograaf. Het verhaal van onze eigen sponsortocht brengt een vleugje humor. We leren onze toehoorders nadenken over de hardnekkige vooroordelen die leven over vrouwen met een handicap. In een diareeks tonen we waar we de voorbije 25 jaar een verschil hebben kunnen maken. Kortom, een combinatie om U tegen te zeggen.

U kan ‘Zing, dans, lach en bewonder ons’ of een deel ervan bij ons aanvragen voor in uw school, vereniging, buurtcomité, …. De hele voorstelling duurt een dik uur. Nadien beantwoorden wij graag uw vragen. Om de voorstelling coronaveilig te laten verlopen, hadden we mondmaskers nodig. We vonden een comfortabel model zonder elastiekjes achter de oren en ontwierpen zelf de opdruk.

De boeken, de verjaardagskalender en de comfortabele mondmaskers zijn te koop. Contacteer ons via de website https://www.persephonevzw.org/

 

Dit artikel delen :