Verschenen op 11 mei 2020 in de categorie 
Geschreven door 
Nog maar enkele dagen geleden werden in een vluchtelingencentrum in de Peloponnesos in het zuiden van Griekenland 150 van de 397 mensen positief getest in Covid19. Het is een hotel dat werd opgeëist en beheerd door de Internationale Organisatie voor Migratie (een NGO onder leiding van de VN). Van de geïnfecteerden zijn er 148 asielzoekers, waaraan een hotelmedewerker en een medewerker van de NGO moeten worden toegevoegd. Het is niet de eerste keer dat er gevallen worden vastgesteld in een vluchtelingenkamp in Griekenland. Het is in minstens de derde keer, en dat is geen verrassing.
Overvolle kampen
Het Moria-kamp heeft bijvoorbeeld een capaciteit van 3.000 mensen, maar telt meer dan 12.000 bewoners. Hetzelfde probleem bestaat in kampen op de vijf Griekse eilanden, die een totale capaciteit van 6.095 plaatsen hebben, maar waar 37.424 mensen in zijn gepropt. In de meeste kampen wonen asielzoekers in tenten, in groepen van meer dan 5 personen. Sanitaire voorzieningen worden gedeeld door tientallen, zelfs honderden mensen. De toegang tot water is beperkt, soms maar voor een paar uur per dag. De migranten hebben echt niet de middelen om de basisregels van hygiëne en afstand in acht te nemen. Ze zijn ondervoed en er zijn soms maar één of twee artsen voor meer dan 2.000 of 3.000 mensen, vooral op de eilanden.
De omstandigheden waren al onmenselijk vóór de gezondheidscrisis. Sinds het begin van de Covid-19 pandemie heeft geen enkele autoriteit voldoende middelen toegewezen of adequate maatregelen genomen om de kampen te ontlasten of de leef- en hygiënische omstandigheden te verbeteren. In deze pandemie wordt de situatie zeer gevaarlijk, niet alleen voor de vluchtelingen, maar ook voor de rest van de bevolking: er moet maar één personeelslid in het kamp besmet raken en het virus verspreidt zich naar de omliggende dorpen. De maatregelen van de overheid beperken zich tot algemene instructies over hygiëneregels zoals het wassen van de handen en het desinfecteren van de deurkrukken, het in acht nemen van afstanden (!) en het niet verlaten van de kampen.
Seksisme en racisme: overheid en media zijn medeplichtig
Het specifieke geval in de Peloponnesos en de besmetting van een groot deel van de bewoners met het coronavirus is echter bijzonder. Kort na de bekendmaking van de besmettingscijfers verspreidde zich namelijk het gerucht dat een aantal van de vrouwen die in dit hotel verbleven, prostituees waren. Deze informatie was (en is nog steeds) onbevestigd, maar dit weerhield de media er niet van om deze over het hele land te verspreiden. De media voeden de haat en het seksisme. De media hebben haat en seksisme bevorderd met verdelende retoriek: “ze dragen niet eens een mondmasker”, “ze zijn vies”, “ze doen het met opzet om de Grieken te besmetten”, “het is een hygiënische bom” of “dit zijn het soort buitenlanders die naar ons land komen.”
Het is een discours dat al het gewicht van de verspreiding van het virus bij migrantenvrouwen in een precaire situatie plaatst. Het gaat om vrouwen met een zeer beperkte toegang tot zorg. Bovendien zijn deze vrouwen, die amper toegang hebben tot geld of voeding, waarschijnlijk het slachtoffer van mensenhandelaars.
De overheid reageerde door het hotel volledig af te sluiten; het is niet bekend of en hoe de patiënten worden behandeld of verzorgd, of ze eventueel in het ziekenhuis worden opgenomen, of er sprake is van bewaking, reiniging en afstandsmaatregelen (aantal mensen per kamer, isolatie van geïnfecteerde mensen van anderen).
Er is door de media geen poging gedaan om de waarheidsgetrouwheid van de feiten en het bestaan van de vermeende klanten te verifiëren en deze zo nodig op hun beurt op te sporen, te testen en te isoleren. Alleen vrouwen werden geviseerd en veroordeeld. Volgens de media zijn zij degenen die de klanten hebben besmet – en niet andersom! Volgens hen zijn de schuldigen vrouwen, armen, buitenlanders, prostituees. De vermeende klanten daarentegen worden voorgesteld als onschuldig, onwetend en slachtoffer. Erger nog, niemand maakt zich zorgen over de situatie in dit opvangcentrum voor vluchtelingen, of over de situatie in andere kampen!
En dit is niet de eerste keer dat dit gebeurt! In 2012 werden vrouwelijke drugsverslaafden, prostituees en HIV-positieve vrouwen beschuldigd van “pogingen tot het toebrengen van zware lichamelijke schade” omdat ze geen condoom hadden gebruikt. Dat gebeurde op verzoek van de klanten, maar de media en de minister lieten na om dit te vermelden. Deze vrouwen werden geïntimideerd en zelfs aangevallen: hun namen en foto’s waren op de website van de politie gepubliceerd, waardoor hun leven (en dat van hun familie en kinderen) onhoudbaar werd. Tenminste één van hen heeft voor het proces zelfmoord gepleegd.
Een afbrokkelend gezondheidssysteem
In Griekenland is het nationale gezondheidsstelsel erg verzwakt na jaren van besparingen onder toezicht van het IMF en de Europese Unie. Enorme besparingen hebben geleid tot een tekort aan basismaterialen, een schrijnend gebrek aan personeel en middelen. Volgens de artsenbond zouden er onmiddellijk 10.000 mensen moeten worden ingehuurd om te reageren op de huidige noodsituatie. En er zou in totaal 30.000 extra personeel (artsen, verpleegkundigen en schoonmaakpersoneel) nodig zijn om ervoor te zorgen dat de ziekenhuizen aan de behoeften van een bevolking van bijna 11 miljoen mensen kunnen voldoen.
Als Griekenland niet veel slachtoffers van Covid19 heeft, dan is dat dankzij de snelle invoering van de lockdown (het enige middel om de pandemie te bestrijden zonder een efficiënt volksgezondheidsstelsel) en de beperking van het reizen naar en van het buitenland buiten het toeristenseizoen. In zijn huidige vorm is het gezondheidssysteem erg verzwakt en is het niet in staat om voor de lokale bevolking te zorgen. Haar diensten zijn dus totaal onbestaand voor asielzoekers die er in ieder geval geen toegang toe hebben.
Stop de strategie van “verdeel en heers”
Het is altijd gemakkelijker en politiek winstgevender om de conservatieve reflexen van een samenleving aan te wakkeren, vooral wanneer die samenleving in economische nood verkeert of zich in een staat van collectieve angst bevindt. De politiek en de media kiezen ervoor om de daders tot slachtoffer te maken en de slachtoffers zich schuldig te laten voelen, terwijl ze hun eigen verantwoordelijkheden en het falen van hun systeem verbergen.
Racisme en seksisme worden door politici gebruikt om de echte daders van deze gezondheidscrisis te verbergen. Net als tijdens de economische crisis van tien jaar geleden, toen migranten al verantwoordelijk werden gehouden voor verschillende kwaden, zoals de toename van de werkloosheid, worden zij nu geïdentificeerd als bevoorrechte vectoren voor de verspreiding van het virus.
