Verkorte versie van een artikel door YASMIM ALVES – activiste bij LSR/ISa En lid van AFOXÉ ALAFIN OYÓ, gepubliceerd op 21 augustus 2023, op de website van LSR, LSR (Liberdade Socialismo e Revolução), de Braziliaanse afdeling van ISA – International Socialist Alternative.
Op maandag 7 augustus 2023 werd Thiago Menezes Flausino doodgeschoten door de militaire politie van Rio de Janeiro. Thiago, een zwarte jongen met een naam, een familie en vrienden, werd op amper 13 jaar slachtoffer van de racistische kapitalistische staat. Volgens het Fórum Brasileiro de Segurança behoorden 78,9% van de Brazilianen die gedood werden tijdens een politie-interventie in 2020, tot de zwarte bevolking. Als we kijken naar het algemene gegeven van geweld, zien we dat er elke 23 minuten een zwarte persoon overlijdt in Brazilië. Elk jaar sterven er 23.100 zwarte jongeren, dat zijn ongeveer 63 jongeren per dag. We kunnen deze cijfers niet als een ‘natuurlijk’ gegeven zien.
NOOD AAN ORGANISEREN – 24 Augustus Nationale dag van Strijd
Een foto waarop Thiago’s vriendjes huilen tijdens zijn begrafenis ging viraal op sociale media en drukte het leed uit dat velen onder ons ervaren. Maar dit bleek niet voldoende om heel de bevolking aan te zetten om op straat te komen. Zijn familie en gemeenschap protesteren echter en tonen dat racistisch geweld niet onbestraft kan blijven!
Op donderdag 10 augustus vond een Nationale Bijeenkomst van bewegingen tegen anti-zwart racisme en hun bondgenoten plaats over het thema van politiegeweld en racisme. Ook wij namen als LSR samen met honderden anderen deel aan de bijeenkomst. Op basis van tussenkomsten, uitwisseling en discussie kwam men tot het gemeenschappelijk inzicht dat we niet gewoon kunnen rekenen op regeringen en instellingen. Het werd ook duidelijk dat het onze taak is om deze grote nationale betoging te organiseren, om het bewustzijn te doen toenemen en alle organisaties en de werkende klasse massaal mee op straat te nemen voor een stop aan racistisch politiegeweld! Als datum is 24 augustus gekozen, de dag van het overlijden van de Braziliaanse abolitionist en advocaat Luiz Gama, die niet alleen zijn eigen bevrijding – een ongekende prestatie – maar ook die van honderden tot slaaf gemaakten won.
DE OORSPRONG VAN DE MILITAIRE POLITIE
De militaire politie kent haar oorsprong in de periode van Portugese kolonisering. Met het toenemen van de bevolking door de ontvoering en mensenhandel van volkeren uit Afrika had de adel een ‘veiligheidsmacht’ nodig om zichzelf te beschermen en om de duizenden tot slaafgemaakten die werkten en de rijkdom van het hof genereerden, te controleren en onderdrukken. Eén jaar na de aankomst van het Portugese hof werd een garde opgericht onder de naam Divisão Militar da Guarda Real de Polícia do Rio de Janeiro. Vervolgens werden er politiekorpsen opgericht in Minas Gerais (1811), Pará (1820), Bahia, Pernambuco (1825) en andere staten.
Tussen 1889 en 1937 kreeg de politie ook de opdracht, via wetgeving en regeringen, om iedereen die aan capoeira (Afro-Braziliaanse strijd en manifestatie, gezien als misdaad binnen de strafwet) doet, op te pakken. Dit was niet de enige wet die ervoor diende om zwarte mensen en mensen van de werkende klasse te controleren, te arresteren en/of te vermoorden. Sindsdien is er, na een verderzetting tijdens de Militaire Dictatuur waarin de politie en het leger dienden om de oppositie tegen het regime te martelen, vermoorden en de kop in te drukken, weinig substantieel veranderd.
Veel uit het verleden blijft bestaan. De politie werkt in de republiek ten gunste van de belangen van de burgerij, zoals ze in de kolonie de belangen van de adel diende.
Het doelwit heeft een klasse en kleur en de staat zal altijd nieuwe mechanismen van controle en repressie creëren. Denk maar aan het gebruik van artificiële intelligentie om aan gezichtsherkenning te doen van veronderstelde criminelen. Studies tonen nu al de racistische en klassenvooroordelen aan die spelen binnen dit type van metingen. San-Francisco, New York, Portland, Minneapolis, Cambridge, Oakland en New Orleans hebben wetten die gezichtsherkenning verbieden. In Europa, Duitsland, België en Slovakije zijn er eveneens initiatieven gelanceerd om het te verbieden. Het is duidelijk dat Black Lives Matter en de radicalisering van strijdbewegingen hiervoor van groot belang waren en we moeten hetzelfde doen in Brazilië. Het is belangrijk dat we de aard van politiegeweld begrijpen en wanneer we haar wortels kennen, haar tegengaan niet alleen met een juist eisenprogramma, maar ook met de meest effectieve strijdtactieken.
EXTREEM RECHTS EN OPENBARE VEILIGHEID
Hoewel Bolsonaro in de verkiezingen werd verslagen, kan het “bolsonarisme” geen afgesloten hoofdstuk genoemd worden. Extreem rechts is aanwezig in alle ruimtes van onze samenleving: in de veiligheidsdiensten, uitvoerende macht, legislatieve macht, juridische macht, in de media en in sociale instituties die het dichtst aansluiten bij het dagelijks leven van onze klasse.
In mei dit jaar publiceerde Intercept Brasil onder de titel “Fardados e consagrados” (“In uniform en ingewijd”) een tekst die uitlegt hoe de Universele Kerk de politiemacht in Brazilië indoctrineert1. Volgens Intercept biedt het project “Universal nas Forças Policiais” (“Universeel in de politiemacht”) “spirituele assistentie” aan politieagenten aan, die deze volgen inclusief tijdens de werkuren, in uniform en met voertuigen.
Gegeven de impact van deze ideologische propaganda in de instellingen en wetende dat perifere regio’s en wijken het hoofddoelwit van politiegeweld zijn, verdedigen wij de verbinding tussen antiracismebewegingen, buurtorganisaties en families in deze gebieden die het slachtoffer zijn van politiegeweld. In Pernambuco zullen we bijvoorbeeld de nationale actie van 24 augustus in de Ibura-wijk in Recife doen, een buitenwijk waar Mário Andrade, een zwarte jongen van amper 14 jaar, vermoord werd door een politieagent. Deze acties doorheen de wijken zullen verdergezet worden op 24 september, 24 oktober en 20 november, de dag die de Black Consciousness Month aanduidt.
Een ander relevant gegeven is dat ongeveer 30% van de Braziliaanse politieagenten actief zijn op radicale extreem rechtse websites. Dit doet denken aan de poging tot staatsgreep van 8 januari 2023 waarbij honderden mensen tot aan de gebouwen van de drie machten in Brasília kwamen om te plunderen en om militaire interventie te vragen. Het gaat hier niet om een loutere ontevredenheid met de verkiezingsresultaten, maar om een georganiseerde actie door delen van de samenleving die gelinkt zijn aan extreem rechtse discours en praktijken. Erger nog, het was een poging tot staatsgreep waarbij de politie en de organisaties voor openbare veiligheid helemaal niet tussenkwamen om deze te beletten, maar er integendeel actief aan deelnamen. Dit kan niet onderschat worden en ook niet louter op institutionele wijze beantwoord worden.
Het punitivismo (strafgedreven beleid) is een centraal element in het beleid dat extreem rechts en traditioneel rechts verdedigen. Anders gezegd: het idee dat straffen dé oplossing is voor problemen van openbare veiligheid. Dit drukt zich ook uit in een slogan die maar al te vaak gehoord en herhaald wordt, zelfs binnen de werkende klasse: “Een goeie misdadiger is een dode misdadiger!”. We zien dat dit niet alleen geen oplossing biedt voor het probleem van openbare veiligheid, maar dat het aan de staat haar rol ontneemt en de verantwoordelijkheid voor geweld bij het zwarte, arme individu legt. De werkenden zelf, ook degenen die politieagenten zijn, worden ertoe gebracht deze burgerlijke ideologie te integreren door een gelijke te behandelen als een vijand die moet worden uitgeroeid.
DEMILITARISERING VAN DE POLITIE, DEMOCRATISCHE CONTROLE OVER OPENBARE VEILIGHEID
Geconfronteerd met dit scenario hebben wij de taak een consequent programma voor openbare veiligheid te bediscussiëren dat rekening houdt met de militarisering van verschillende staatsagenten. Momenteel is de militaire politie verbonden met het leger, werkt ze als reservetroepenmacht van het leger en ze heeft een gemilitariseerd, oorlogszuchtig karakter. Als antwoord strijden wij voor de demilitarisering van de Militaire Politie.
Daarenboven is het noodzakelijk om een volkscontrole over de begroting en de prioriteiten van openbare veiligheid en haar machten/krachten te hebben. Wat is de hoofdzakelijke vraag voor veiligheid die we nationaal en lokaal hebben, in onze steden en wijken? Welke rol voor de politie, bijvoorbeeld tegen femicide, transfemicide, seksueel misbruik en seksuele uitbuiting van kinderen en tieners?
Het oprichten van burgercomités voor openbare veiligheid onder arbeiderscontrole, is fundamenteel. De forums van openbare veiligheid opgericht door het middenveld en sociale bewegingen, zijn een goed voorbeeld van hoe belangrijk deze participatie is voor het verzamelen van gegevens, het doen van aanklachten en aanbevelingen rond prioriteiten.
Wij verdedigen ook het recht op syndicale organisatie en staking in alle categorieën, inclusief de veiligheidsdiensten. Om lid te kunnen zijn van een vakbond en om de voorrechten te genieten die met dit lidmaatschap samengaan, mag geen enkele politieagent deelnemen die gewelddadige, racistische, lgbt-fobe en andere daden pleegt of banden heeft met groepen die dergelijk geweld organiseren. Dit is een manier om te voorkomen dat de vakbond zich omvormt in nog maar een plek voor racistische en gewelddadige ideologische propaganda en praktijken.
Wij verdedigen dat de leiding van de veiligheidsmacht niet langer aangeduid wordt door de overheden, maar wel door het personeel van de veiligheidsdiensten zelf en door de bevolking via verkiezingen, met de mogelijkheid tot intrekking en rotatie. In de VS worden de commandanten van enkele staten en gemeentes bijvoorbeeld op deze manier verkozen en dit samen met de algemene of staatsverkiezingen.
We moeten ook strijden voor een programma van vorming voor de veiligheidsmacht, die antiracistisch, antiseksistisch, pro-werkende klasse en voor de verdediging van mensenrechten moet zijn. Alleen zo, met de veiligheid gebaseerd op de belangen van onze klasse, zullen we racistisch politiegeweld doen afnemen.
Dit zijn fundamentele stappen, maar tegelijkertijd ook overgangsstappen omdat we menen dat de vorm die het garanderen van veiligheid aanneemt in een socialistische samenleving anders zal zijn dan in een kapitalistische.
KLASSENVERZOENING EN REFORMISME VAN DE REGERINGEN TONEN DE CENTRALE ROL EN NOODZAAK VAN STRIJD
Na de moord op Thiago Flausino, zei president Lula:
“Het is de zwarte arme bevolking, het volk uit de periferie dat met respect moet worden behandeld opdat er nooit gebeurt wat gebeurde met de jongen van 16 jaar2 die werd vermoord door een onvoorbereide of onverantwoordelijke politieagent. We kunnen de politie niet de schuld geven, maar we moeten zeggen dat een burger die een jongen neerschiet die al gevallen is, onverantwoordelijk is en psychologisch niet voorbereid was om politieagent te worden.”
Zijn discours werd eerder positief ontvangen, maar onder zwarte mensen en in organisaties van de werkende klasse moet er ruimte zijn om deze boodschap te problematiseren! We hebben immers al decennia gegevens geproduceerd en antiracistische strijd georganiseerd om aan te tonen dat het geen kwestie is van “psychologische onvoorbereidheid” van de kant van de politie of iets individueels, maar een structureel probleem dat aan de grondslag ligt van het kapitalistische systeem en ook aan de oorsprong van de militaire politie.
De politie probeert om de belangen van onze klasse en de belangen van de burgerij te conciliëren, dit toont op zich al dat ze voor ons schadelijk is. Geleidelijke hervormingen binnen het racistische kapitalistische systeem zijn eveneens onvoldoende om het systeem te veranderen.
In augustus 2006 keurde Lula de zogenaamde “Drugwet” goed. Deze wet definieert de handelingen die geconsidereerd worden als drugshandel. In de praktijk betekende deze wet een toename van arrestaties en opsluitingen omdat de wet (binnen het raamwerk van verbod en punitivismo) geen parameters aangeeft om een onderscheid te maken tussen gebruikers en smokkelaars/handelaars. We kennen de klasse en de huidskleur van de mensen die hierdoor opgepakt en in de gevangenis gestoken worden!
In 2016 keurde president Dilma Rousseff (PT) de antiterreurwet goed. Deze wet wordt gemakkelijk gebruikt om sociale bewegingen en de strijd van onze werkende klasse te criminaliseren. Jair Bolsonaro (PL) probeerde de wet te updaten en “gewelddadige acties met politieke of ideologische doeleinden” toe te voegen aan de categorie van terrorisme. Tegelijkertijd stelde hij voor om de straffen voor politieagenten die tijdens operaties misdaden begingen, te verzachten; en speciale, geprivilegieerde plekken te garanderen weg van andere gevangenen voor politieagenten die in hechtenis zitten.
Als we weerstand willen bieden tegen racistisch politiegeweld of extreemrechts, moeten we reageren tegen de aanvallen van de PT-regeringen op de arbeidersklasse. In gevallen zoals het recente bloedbad in Guarujá, São Paulo, moeten onze belangrijkste eisen de bestraffing van de moordenaars en gerechtigheid voor degenen die werden vermoord en hun families zijn. En moeten we ingaan zowel tegen de regering van Tarcísio (Republicanos) als ook concrete en structurele maatregelen eisen in het licht van het politiegeweld van de Lula-regering zelf. We kunnen deze kritiek rond het tekort aan maatregelen en investeringen niet alleen door extreemrechts of traditioneel rechts laten uiten. Voor hen gaat het er immers uiteindelijk helemaal niet om een einde te maken aan het kapitalisme en het racisme.
Tijdens de eerste nationale bijeenkomst voor een nationale actiedag tegen racistisch politiegeweld werden voorstellen gedaan zoals: de installatie van camera’s in politie-uniformen, de compensatie van slachtoffers van door de staat vermoorde gezinnen, de demilitarisering van de politie… Misschien zullen regeringen onder onze druk zelfs enkele van deze maatregelen nemen, maar dit kan niet het einde van onze strijd betekenen. We hebben meer nodig en een structurele verandering moet op de agenda staan, omdat we in dit systeem, ongeacht hoeveel fundamentele beleidsmaatregelen we winnen, vermoord, uitgebuit en onderdrukt zullen blijven worden. Niet alleen wij, zwarte vrouwen en mannen, maar ook de indigene bevolkingsgroepen, ook slachtoffers van staatsgeweld, en de hele werkende klasse.
INTERNATIONALE SOLIDARITEIT EN SOCIALISTISCHE STRIJD
Tijdens de eerste nationale bijeenkomst van bewegingen tegen anti-zwart racisme in Brazilië sprak leerkracht en activiste Hélio Santos over het fundamentele belang van de internationalisering van de strijd tegen politiegeweld, en antiracistische en antikapitalistische strijd op straat.
Ook Kshama Sawant, gemeenteraadslid in Seattle en lid van onze organisatie Socialist Alternative in de VS, sprak over het belang van echte multiraciale solidariteit van de werkende klasse tegen onrecht tijdens een protest in solidariteit met George Floyd op 30 mei 2020: “In Minneapolis zagen we deze week een krachtige solidariteit van werkenden met de protestbeweging. Buschauffeur Adam Burch, die ook lid is van de vakbond ATU 1005 en van Socialist Alternative, weigerde publiek dat zijn werk zou gebruikt worden om demonstranten die gerechtigheid eisen voor George Floyd naar de gevangenis te voeren. Andere buschauffeurs en vakbondsleden sloten zich bij hem aan. ATU International heeft vervolgens een statement van solidariteit met Justice for George Floyd uitgegeven, net zoals de Minneapolis Nurses and Teachers unions.”
Kshama verdedigde eveneens een besparing van 50% op het politiebudget, zodat dit geld gebruikt kon worden om sociale diensten, zoals huisvesting, te financieren. Deze maatregel werd niet simpelweg goedgekeurd omdat ze werd voorgesteld door een parlementariër, maar net omdat er een context was van sterke mobilisatie en strijd.
In Nigeria werden protesten georganiseerd toen een jongere vermoord werd tijdens een operatie van de Special Anti-Robbery Squad, SARS in Ughelli. Indertijd stelden onze kameraden van de Nigeriaanse sectie van ISA: “De regering heeft de ene na de andere belofte gedaan. […] Deze regering is niet betrouwbaar. Er werden twee demonstranten vermoord één dag nadat de hoofdcommissaris van de politie de “ontbinding” van SARS had aangekondigd. Amnesty International rapporteerde dat 10 activisten vermoord werden sinds de start van de protesten. Een regering die echt vastbesloten is om een einde te maken aan brutaal politiegeweld zou geen politieagenten en militairen die een AK-47 hanteren, sturen naar de protestplaatsen en zou niet schieten op betogers.”
In Frankrijk werd de 17 jarige Nahel slachtoffer van racistisch politiegeweld in een buitenwijk van Parijs. Vijftien dagen voor Nahel, werd ook de 19 jarige Alhoussein op weg naar zijn werk vermoord door de politie in Angoulême. [Deze situatie mondde uit in talloze acties en protest, tegen racistische politiegeweld en de uitzichtloze situatie waarin zoveel jongeren in de buitenwijken zich bevinden. De protesten vonden plaats in een context van strijd, waarbij reeds maanden betogingen en stakingen georganiseerd werden tegen de beruchte pensioenhervorming van president Macron. ISA nam deel aan verschillende van deze betogingen en pleitte ook voor het samenkomen van de beweging tegen racistisch politiegeweld en de syndicale beweging tegen de pensioenhervorming (die reeds maanden betogingen en stakingen voortbrengt), aangezien de verantwoordelijken voor beiden hetzelfde gezicht hebben, en aangezien het hetzelfde systeem is dat discriminatie, onderdrukking, geweld, uitbuiting en aanvallen op het welzijn van de werkende klasse met zich meebrengt.]
In Oostenrijk en andere landen organiseerde ISA belangrijke solidariteitsacties met de beweging in Iran voor Jina (Mahsa) Amini. Amini werd op 22-jarige leeftijd aangevallen, gearresteerd en vermoord door de “moraalpolitie” omdat ze zogezegd haar hoofddoek niet op een correcte wijze droeg. Dit bracht duizenden mensen op straat in Iran, die slogans gebruikten zoals “Dood aan de onderdrukker”, “Vrouw, leven en vrijheid”. Een beweging die ook solidariteit won bij leerkrachten. Op 8 oktober 2022 organiseerden we een actie met maar liefst 5000 deelnemers.
Al deze ervaringen en nog veel meer werden ook uitvoerig bediscuteerd tijdens de Wereld-kaderschool van ISA die in juli honderden activisten offline en online verzamelde, met als doel een gids tot actie te zijn voor de komende periode van strijd.
Wat hebben deze realiteiten met elkaar gemeen? Het racistische en patriarchale kapitalistische systeem!
Dit zijn concrete voorbeelden van hoe onze organisatie en de internationalisering van onze dagen van strijd van fundamenteel belang zijn, vooral wanneer de laatste consequenties worden doorgevoerd waarbij de verschillende organisaties van de arbeidersklasse betrokken zijn. Onze klasse moet bewust zijn en georganiseerd zijn om op alle plaatsen een samenlevingsproject te brengen waar haat, geweld, uitbuiting en onderdrukking geen deel van uitmaken. We moeten onze strijd verderzetten en ervaringen, lessen delen en samen acties organiseren met nog meer organisaties die het kapitalisme mee willen omverwerpen.
Leer meer over ons programma en voer met ons strijd:
- Voor de deelname van alle sociale bewegingen, syndicale organisaties en linkse partijen aan actie op de Nationale Dag van Strijd van de beweging tegen anti-zwart racisme voor het einde van racistisch politiegeweld;
- Voor de demilitarisering van de militaire politie en de openbare veiligheidsdiensten;
- Voor een stop aan het privatiseringsbeleid van de openbare veiligheid, waarbij privébedrijven onder arbeiderscontrole worden genationaliseerd en geïncorporeerd binnen de openbare diensten,
- Voor het recht om je syndicaal te organiseren en te staken voor alle categorieën;
- Voor een vormingsprogramma voor de veiligheidsdiensten dat antiracistisch, antiseksistisch, pro-werkende klasse en voor het verdedigen van mensenrechten is;
- Voor politiewerk onder controle van democratisch gekozen burgerraden. Deze raden moeten echte bevoegdheden hebben, inclusief het herzien van de begrotingsprioriteiten. Dit alles moet openlijk en publiekelijk gebeuren;
- Voor het verbieden van het gebruik van traangas, rubberen kogels, wurggrepen en militaire uitrusting door de politie. Voor het ontwapen van politieagenten in patrouilles;
- Voor het ontslag en onmiddellijke vervolging van alle politieagenten die gewelddadige of racistische aanvallen hebben gepleegd;
- Voor het einde van de “oorlog tegen drugs”. Gebruikers hebben toegang nodig tot vrijheid en openbare gezondheidszorg, tot banen, onderwijs en huisvesting – en niet tot de gevangenis;
- Voor het intrekken van de antiterreurwet;
- Voor de regulering van de media en een einde aan de verspreiding van inhoud die anti-werkende klasse en racistisch geweld versterkt;
- Voor een echte seculiere staat;
- Voor het einde van raciale onderdrukking en kapitalistische uitbuiting. Voor een socialistische samenleving vrij van racisme.
Link naar het volledige artikel (Portugees)
1 [Deze Kerk is in Brazilië gekend voor het steunen van de extreem rechtse Bolsonaro als kandidaat voor de presidentiële verkiezingen in 2018. Naast corruptieschandalen is ze gekend voor het hanteren van een zeer conservatieve en reactionaire ideologie, tegen LGBTQIA+ personen, tegen feminisme en een vaak verholen anti-armen en racistisch discours.]
2 [Lula vergiste zich in de leeftijd van Thiago. Thiago was 13, niet 16 jaar toen hij vermoord werd door de politie.]