Verschenen op 14 april 2020 in de categorie 
Geschreven door 
Het coronavirus grijpt in ijltempo om zich heen, ook in België. Het dodentol stijgt terwijl de maatregelen om de besmettingsgolf af te vlakken onze levens grondig overhoop gooien. De pandemie kan iedereen treffen, ongeacht leeftijd, geslacht of gender, maar de onderliggende ongelijkheid maakt dat vrouwen harder worden geraakt.
Geweld binnen het gezin neemt toe
Ten eerste is er de situatie van huiselijk geweld. We zien dat, afhankelijk van het land, 15% tot 71% van de vrouwen in de loop van hun leven slachtoffer zijn van lichamelijk of seksueel geweld door hun echtgenoot of partner, in 4% tot 54% van de gevallen in de voorbije 12 maanden. (RoSaVZW, 2010). De lockdown die iedereen dwingt het grootste deel van de tijd thuis te blijven, is een pak erger voor hen wiens huis allesbehalve een veilige plaats is.
Sommige landen hebben al maatregelen genomen. Zo is er in Groenland het verbod op alcohol gekomen onder andere in de hoofdstad Nuuk. Groenland heeft in normale omstandigheden al hoge cijfers van huiselijk geweld en door deze maatregel hopen ze de slachtoffers extra bescherming te bieden. De autoriteiten reageerden zo op de oplopende cijfers van huiselijk geweld sinds het begin van de maatregelen tegen de pandemie.
Ook bij ons worden nu maatregelen genomen om slachtoffers te beschermen. Vlaams minister van Justitie en Handhaving Zuhal Demir (N-VA) bereikte op 3 april een akkoord met een hotelketen om het aantal opvangplaatsen voor huiselijk geweld sterk uit te breiden. Voorafgaand aan deze maatregel werden er online bewustwordingscampagnes, noodnummers en artikels en feministische campagnes online verspreid.
Campagne ROSA verwelkomt iedere maatregel die slachtoffers kan helpen. Een daarvan is het voeren van de publieke discussie over dit probleem die het bewustzijn doen groeien over gevaarlijke situaties waarin deze slachtoffers zich bevinden. Zij zullen zich pas bekend maken als ze weten dat ze ergens terecht kunnen.
Een noodnummer is nodig, maar we moeten weten dat het in normale omstandigheden al moeilijk is dit nummer te bellen – veel vrouwen bellen wanneer hun partner aan het werk is – maar voor een aantal is het nu onmogelijk! Het is goed dat er nu maatregelen genomen worden om een veilige plaats te kunnen bieden aan slachtoffers. Maar die maatregelen zijn tijdelijk, terwijl geweld binnen het gezin een permanent aanwezig probleem is.
De crisis nu maakt vooral duidelijk dat het probleem door de verschillende regeringen totaal verwaarloosd wordt, met o.a. een enorm gebrek aan plaatsen in vluchthuizen. Plaatsen in hotels en vluchthuizen kunnen op korte termijn vrouwen helpen te ontsnappen aan geweld, maar een plan is nodig om slachtoffers ook definitieve oplossingen te bieden. Onderdeel daarvan moet zeker een massaal plan zijn voor de creatie van sociale woningen omdat vrouwen met hun lager dan gemiddelde lonen het op de huidige privé-woningmarkt zeer moeilijk hebben om op eigen benen te staan.
Eenoudergezinnen hebben het nu nog moeilijker
Naast het huiselijk geweld moet men stilstaan bij de situaties van eenoudergezinnen. 80% van eenoudergezinnen zijn alleenstaande moeders. In normale tijdens bevinden deze gezinnen zich al vaak in moeilijke situaties. Bijna de helft van deze gezinnen leeft onder de armoedegrens.
Deze quarantaineperiode is nog moeilijker voor deze gezinnen, aangezien ze vaak zeer klein wonen. Deze moeders moeten altijd al goochelen met hun tijd om te kunnen werken en hun gezinnen draaiend houden. Voor deze vrouwen is er geen ontspanning na het betaald werk, want dan volgt nog koken, zorgen voor de kinderen, kuisen – werk van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Nu moeten veel van hen telewerken en tegelijk als enige voor de kinderen zorgen – hulp van buitenaf is nog moeilijker geworden vanwege de gezondheidscrisis.
Voor hen die niet kunnen telewerken is het absoluut niet evident om een oplossing te vinden voor de kinderen die permanent thuis zijn. En ook voor werkloze alleenstaande moeders is de situatie zeer moeilijk haalbaar. De wijd verspreide armoede onder deze gezinnen betekent immers ook dat de kinderen minder toegang hebben tot recreatie thuis: geen tuin om in te spelen, geen computers en internetverbinding, geen stapels speelgoed of dergelijke om de tijd te vullen.
De essentiële sectoren zijn vaak onderbetaald
De sectoren die vandaag nog draaien, hebben grotendeels vrouwelijke werkkrachten. In deze essentiële sectoren wordt risicovol werk verricht: verpleegkundigen, supermarktmedewerkers, maar ook thuiswerkers. We moeten spijtig genoeg vaststellen dat dit vaak al onderbetaalde sectoren zijn met slechte werkomstandigheden en een hoge werkdruk.
In het verleden hebben ze al veel strijd gevoerd, vooral in de gezondheidszorg, om tegen deze situatie in te gaan. De huidige crisis zal hen – zeer terecht – nog kwader maken. Bovenop de lage lonen, slechte contracten en hoge werkdruk stellen deze vrouwen zich momenteel constant de vraag “Kan ik het coronavirus doorgeven aan mijn patiënten en/of klanten en uiteraard aan mijn kinderen, mijn familie.”
Naast het feit dat ze risicovol werk verrichten, worden deze vrouwen gedwongen hun kinderen toe te vertrouwen aan de dagopvang op school of aan hun eigen ouders. Een mogelijk alternatief zou zijn om activiteiten in te plannen voor de kinderen en bijvoorbeeld op tv-zenders tijdens de piekuren educatieve activiteiten uitzenden. Zo kunnen wel altijd activiteiten ingepland worden voor de kinderen. Wanneer de ouders de kinderen naar hun eigen ouders brengen, maakt dit alles nog risicovoller omdat ouderen het meeste risico lopen en meestal ernstige gevolgen ondervinden als ze besmet zijn met het coronavirus.
Een belangrijk gegeven voor deze essentiële werkenden is de kwestie van beschermend materiaal zoals mondmaskers. Dat een hele productie op gang is gekomen van zelfgemaakte mondmaskers is een veroordeling op zich van de vrije markt, die er blijkbaar niet in slaagt adequaat te reageren op deze noodsituatie.
De pandemie is niet de oorzaak, slechts een versterkende factor
Vrouwen worden het hardst getroffen. Daarom moet inzicht komen in de oorzaken hiervan. Campagne ROSA is duidelijk: de oorzaak ligt in het kapitalistische systeem. Dat systeem is gericht op winst voor een kleine elite in plaats van gericht op de behoeften van de mensen. Een bewijs hiervoor is het feit dat niet-essentiële sectoren ook nog steeds draaien ongeacht de risico’s.
Campagne ROSA vecht voor meer middelen om slachtoffers van geweld te kunnen helpen, om oplossingen te vinden voor de problemen die door de lockdown worden veroorzaakt, om voor de essentiële werkenden een betere verloning en menswaardige werkomstandigheden te bekomen, naast voldoende bescherming tegen besmetting. Maar binnen het kapitalisme zullen stappen vooruit die door strijd bekomen kunnen worden steeds slechts gedeeltelijke oplossingen zijn. Ze zijn vooral ook tijdelijk: eens de druk van een beweging verdwijnt, zullen de bazen en hun regeringen op deze toegevingen terug komen om hun bijdrage aan de samenleving zo klein mogelijk te houden en hun winsten terug op peil te brengen.
Campagne ROSA staat voor een socialistisch feminisme .Een feminisme dat het kapitalistische systeem verbind aan seksisme. Een feminisme dat discriminatie verbindt aan besparingen. Een feminisme dat begrijpt dat als we willen strijden tegen seksisme, we moeten strijden tegen dit systeem dat bespaart op de noden van de meerderheid van de mensen opdat een kleine minderheid superwinsten kan boeken.
