Verschenen op 16 april 2021 in de categorie 
Geschreven door 
In 1992 bracht een tienjarige Britney Spears een krachtige versie van The Judds ‘Love Can Build a Bridge’ op televisie. De presentator, Ed McMahon, die haar na afloop interviewt, heeft het over haar ‘mooie ogen’ en vraagt haar of ze een vriendje heeft. Een duidelijk ongemakkelijke Britney blijft glimlachen en beleefd, kiest haar woorden zorgvuldig terwijl ze probeert een antwoord te vinden voor een groot publiek. Deze ontmoeting zou Spears’ carrière verder kenmerken. Het is een situatie die de meeste vrouwen en meisjes herkennen: noodgedwongen moeten reageren op ongepaste opmerkingen van een volwassen man. In dezelfde show werd een 12-jarige mannelijke zanger enkel gevraagd hoe het was om op een boerderij op te groeien.
De documentaire ‘Framing Britney Spears’, is op 18 januari uitgezonden op VTM. De documentaire gaat in op de #FreeBritney-beweging en volgt Spears’ carrière, en de gebeurtenissen die hebben geleid tot de voogdijstelling waar de 39-jarige artieste momenteel onder geplaatst is. Het volgt het traject van de superster, van een nuchtere, levendige tiener tot een jonge vrouw die wordt lastiggevallen en opgejaagd door de gevestigde media en tot op het punt van een mentale inzinking wordt gedreven.
Seksisme
Een van de meest in het oog springende kenmerken van de beelden over Spears’ opkomst is de schaamteloze seksualisering en objectivering van de jonge ster vanaf heel jonge leeftijd. Van de geseksualiseerde schoolmeisjesoutfit van ‘Hit Me Baby One More Time’ tot interviews en persconferenties waar presentatoren, vaak mannen die meer dan twee keer zo oud zijn als zij, de tiener vragen stellen over haar borsten, zoenende jongens, haar outfits en haar maagdelijkheid. Britney wordt hyper geseksualiseerd door haar platenmaatschappij en de gevestigde media, terwijl er tegelijk een media-obsessie is voor haar maagdelijkheid. Dit illustreert de val waar alle vrouwen en meisjes in worden gedwongen – wees sexy maar niet seksueel – en vertegenwoordigt een onmogelijk koorddans waarop vrouwen balanceren en waar het evenwicht voortdurend onmogelijk is.
De seksualisering en objectivering van Britney Spears is echter geen anomalie of een eenmalige gebeurtenis die slechts door één individu wordt ervaren. De ervaring van Spears is eerder een illustratie van het bredere maatschappelijke probleem van de objectivering van alle vrouwen en meisjes in de kapitalistische samenleving. Objectivering is het proces waarbij mensen worden gereduceerd tot louter objecten, het is een proces van ontmenselijking. In de kapitalistische samenleving van vandaag wordt het proces van objectivering van vrouwen versterkt door een enorm grote aandacht voor het uiterlijk van vrouwen boven alles. Dit gebeurt onder meer via reclame, TV, tijdschriften, muziek, films … die allemaal een rol spelen in het normaliseren van het fenomeen, dat op grote schaal wordt overgenomen en nagevolgd.
Objectivering voor winst
Maar welk voordeel heeft de objectivering van vrouwen voor kapitalisten? Hele industrieën zijn gegroeid uit de exploitatie van vrouwen door middel van objectivering. De wereldwijde schoonheidsindustrie zal in 2026 naar schatting 438,38 miljard dollar waard zijn, terwijl de wereldwijde porno-industrie, die beperkte schoonheidsidealen propageert, jaarlijks 97 miljard dollar waard is. Een groot aantal andere industrieën profiteert van deze objectivering, waaronder de mode, tv, film, detailhandel, massamedia en sociale media.
Als objectivering vrouwen als mensen devalueert, dan devalueert het ook de activiteiten die zij ontplooien. Dit geldt met name als die activiteiten specifiek met vrouwen worden geassocieerd, bijvoorbeeld huishoudelijk en verzorgend werk, dat vrouwen voor het overgrote deel gratis verrichten, waardoor de wereldeconomie volgens een Oxfam-rapport uit 2018 jaarlijks 10 biljoen dollar bespaart. Op de werkvloer vertaalt dit zich in een lager loon voor vrouwen, wat een duidelijk voordeel voor bazen betekent.
Ontmenselijking leidt tot geweld
Welke andere prijzen betalen vrouwen en meisjes voor deze objectivering? Objecten zijn niet menselijk; het zijn voorwerpen die naar believen kunnen worden gebruikt en weggegooid. Wanneer vrouwen en meisjes in de samenleving stelselmatig worden geobjectiveerd, beïnvloedt dit de manier waarop naar hen wordt gekeken en uiteindelijk hoe zij worden behandeld. Dit proces is duidelijk in de behandeling van Spears in de media: publicaties en presentatoren richtten zich bijvoorbeeld op haar uiterlijk en vermeende seksualiteit ten nadele van haar immense talent en haar persoonlijkheid en menselijkheid. Ook dit gebeurt in de hele samenleving, waarbij vrouwen uit de arbeidersklasse, LGBTQ+, migrantenvrouwen, vrouwen van kleur, vrouwen met een handicap … het zwaarst te lijden hebben.
Objectivering en de ontmenselijkende effecten daarvan maken de weg vrij voor geweld. In 2019 meldde Women’s Aid dat sinds 1996 230 vrouwen in Ierland op gewelddadige wijze om het leven zijn gekomen: 87% werd gedood door een man die zij kenden. Maar liefst één op de drie vrouwen wereldwijd heeft in haar leven te maken gehad met fysiek of seksueel geweld. 60% van de vrouwen heeft waarschijnlijk te maken gehad met intimidatie op het werk en 71% heeft te maken gehad met ongewenste aanrakingen of betastingen in het openbaar. Daarbovenop krijgen vrouwen dagelijks te maken met ongewenste aandacht, ongepaste opmerkingen en andere ‘mindere’ vormen van seksisme.
De tol die een leven lang van dergelijke ervaringen eist van vrouwen en meisjes is gigantisch. De impact van onrealistische schoonheidsnormen, geweld, intimidatie en de maatschappelijke psychologische manipulatie van meisjes en vrouwen tegenover hun ervaringen, hebben een verwoestende impact op de geestelijke gezondheid. Terwijl mannen meer kans hebben om te sterven door zelfmoord, is het aandeel vrouwen en meisjes dat een zelfmoordpoging onderneemt groter. In 2016 hadden vrouwen en meisjes 24% meer kans op zelfverminking, en hadden ze ook te kampen met een laag gevoel van eigenwaarde, depressie, angst, eetstoornissen en traumagerelateerde geestelijke gezondheidsproblemen. Al deze factoren beperken het vermogen van vrouwen om zich vrij in de wereld te bewegen en hebben een negatieve invloed op hun kwaliteit van leven.
We pikken het niet langer
De huidige discussie over de behandeling van Britney Spears heeft echter ook positieve signalen opgeleverd. Namelijk dat er sinds het eind van de jaren 1990 en het begin van de jaren 2000 een enorme mentaliteitsverandering heeft plaatsgevonden. Veel jongeren en degenen die met Spears volwassen zijn geworden, kijken met afschuw terug op de hyper-seksualisering van de ster en haar behandeling door de media. Een houding die toen volkomen ‘normaal’ was, wordt nu door een groot deel van de jongeren die de #FreeBritney-beweging steunen, volledig verworpen. Nieuwe generaties worden actief en organiseren zich tegen seksistische conventies en onderdrukking, wat ook te zien is aan de opkomst van de #MeToo-beweging.
Het feit dat de houding in zo’n korte tijd is veranderd, getuigt van de kracht van massale organisatie en toont het potentieel voor toekomstige gevechten tegen de huidige organisatie van de samenleving rond winst, ten nadele van de mensheid. Als socialisten begrijpen we dat patriarchale structuren en idealen instrumenten zijn die door het kapitalisme worden gebruikt om ongelijkheid in stand te houden en te rechtvaardigen. Daarom vereist de strijd tegen dit onderdrukkende systeem een grondig begrip van, en strijd tegen, de onderdrukking van vrouwen en alle minderheden als een centraal kenmerk van het organiseren van onszelf met de rest van de arbeidersklasse.
Bekijk de video van World To Win over dit onderwerp hier
