Verschenen op 7 november 2021 in de categorie 
Geschreven door 
Overstromingen, bosbranden en andere extreme weersomstandigheden beheersten het nieuws. Om echte actie af te dwingen moeten we de straat op! Inheemse vrouwen wezen ons de weg door op 10 september met duizenden door de Braziliaanse hoofdstad te marcheren tegen de nieuwe aanvallen van Bolsonaro’s regering op hun voorouderlijk land ten dienste van mijnbouwbedrijven en de agro-industrie.
In hun strijd om de voortdurende vernietiging van het Amazonewoud een halt toe te roepen, verdedigen ze het leven van hun kinderen, maar vechten ze ook tegen een systeem dat steeds meer delen van de planeet onbewoonbaar maakt voor alle levende wezens. Wij moeten hun voorbeeld volgen: we hebben de grootste klimaatmobilisaties ooit nodig in de aanloop naar en tijdens COP26 in 2021. Feministen moeten het voortouw nemen in deze mobilisaties, want de strijd tegen seksisme gaat hand in hand met de strijd tegen de klimaatcrisis.
Vrouwen worden harder getroffen
Het kapitalistische systeem steunt op het onbetaalde werk dat vrouwen in het huishouden doen. Een deel daarvan is het zorgen voor de opvoeding en veiligheid van kinderen. Dat is een cruciale taak voor het kapitalisme, omdat kinderen de volgende generatie arbeiders zijn die winst zullen maken voor de 1%. Dit maakt vrouwen kwetsbaarder voor natuurrampen en extreme weersomstandigheden die verband houden met de klimaatcrisis. In noodsituaties moeten vrouwen niet alleen zichzelf redden, maar ook hun kinderen, die misschien nog niet genoeg kunnen lopen of zwemmen. Na de tsunami die Sri Lanka, Indonesië en India in 2004 trof, meldde Oxfam dat voor elke drie mannen die de ramp overleefden, er slechts één vrouw overbleef.
Vrouwen doen niet alleen veel onbetaald huishoudelijk werk, ze zijn ook oververtegenwoordigd in laagbetaalde banen: 70% van de 1,3 miljard mensen die in armoede leven zijn vrouwen en 40% van de huishoudens in stedelijke gebieden wordt geleid door een (alleenstaande) vrouw. Asociale ‘groene’ maatregelen zoals waterheffingen treffen vrouwen economisch harder en dat geldt ook voor massale verwoestingen door natuurrampen, zoals de orkaan Ida die onlangs door de VS raasde. Vrouwen hebben vaak geen of zeer weinig middelen om hun huizen te repareren of te herbouwen, laat staan om een goed geïsoleerd huis te betalen of een goede verzekering af te sluiten.
Bovendien zijn de opvangcentra na deze rampen vaak niet goed uitgerust om vrouwen op te vangen. Nadat orkaan Katrina New Orleans had geteisterd, werden vrouwen opgevangen in een opvangcentrum dat niet genoeg sanitaire producten had voor het aantal vrouwen dat er verbleef.
80% van de mensen die gedwongen worden te vluchten vanwege de gevolgen van de klimaatcrisis zijn vrouwen. Zij komen terecht in vluchtelingenkampen waar mensen dicht op elkaar leven en waar vrouwen zeer kwetsbaar zijn voor gendergerelateerd geweld, mensenhandel, enz. In een vluchtelingenkamp in Pakistan heeft meer dan 79% van de 200 ondervraagde vrouwen te maken gehad met huiselijk geweld. En 46% van de vrouwen in Europese vluchtelingenkampen zegt zich onveilig te voelen.
Een slecht betaalde baan betekent dat veel vrouwen financieel afhankelijk zijn van hun partner of familie en niet de middelen hebben om uit een situatie van geweld te ontsnappen. Door de gezondheids- en klimaatcrisissen van het kapitalisme is dit voor steeds meer vrouwen een dagelijkse realiteit. In periodes van verhoogde spanning neemt het geweld tegen vrouwen toe. Uitdroging van landbouwgrond en toegang tot steeds minder drinkwater zorgen er niet alleen voor dat vrouwen verder moeten reizen om aan deze voedingsmiddelen te komen, maar ook dat zij minder of helemaal niet te eten krijgen omdat zij onderaan de ‘natuurlijke’ hiërarchie staan. In andere gevallen moeten vrouwen hun lichaam verkopen in ruil voor voedsel. Een natuurramp is zo’n situatie van verhoogde spanning. In Australië pieken de cijfers van huiselijk geweld na bosbranden, die door de klimaatcrisis steeds heviger en langduriger worden.
Tijd voor actie
“We staan aan het begin van een klimaatcrisis en het enige waar jullie over kunnen praten is geld en sprookjes van eeuwige economische groei.” Zo ontmaskerde Greta Thunberg de echte klimaatmoordenaars in haar toespraak voor de VN in 2019. En dat is wat we nu opnieuw moeten doen! Want net zoals seksisme geen probleem is dat van individuele mannen komt, is de opwarming van de aarde niet iets dat door individuele mensen wordt veroorzaakt. Het hele systeem is schuldig.
De klimaatbeweging moet, net als de feministische beweging, weer de straat op, grote actiedagen en stakingen organiseren. En net als in 2019 moeten vrouwen en feministen in de voorste gelederen van deze strijd staan. De landen die momenteel het hardst door de klimaatcrisis worden getroffen, zijn landen waar vrouwen al zwaar worden onderdrukt. De klimaatcrisis verkleint hun kansen op een leefbaar bestaan nog verder.
Om echte verandering af te dwingen, moeten jongeren en werkende mensen, mannen en vrouwen, samen strijden en zich organiseren rond een programma van sociale eisen dat breekt met de logica van het winstsysteem dat verantwoordelijk is voor de klimaatcrisis en ook seksisme nodig heeft om zijn winsten te behouden.