Verschenen op 10 september 2021 in de categorie 
Geschreven door 
Op het succesvolle zomerkamp van Campagne ROSA en LSP begin juli sprak Mai op één van de meetings over hoe jongeren zich verzetten tegen seksisme. Een samenvatting.
“De afgelopen vijf jaar was er een permanente discussie om grensoverschrijdend gedrag en geweld uit de taboesfeer te halen. Dit blijft nog steeds een moeilijke kwestie, vooral omdat seksisme overal aanwezig is. Het gaat niet enkel om grensoverschrijdend gedrag op zich, maar ook om het dagdagelijkse gevoel van onveiligheid. Het is bovendien iets heel intiem: het sijpelt door in dichte relaties en de meest private delen van ons leven.
“Dat kan de indruk wekken dat het een apolitiek gegeven is. Maar de realiteit heeft dit argument onderuit gehaald. Elk recent voorbeeld van seksistisch geweld benadrukt hoe deze samenleving totaal niet in staat is om iets te veranderen aan de realiteit van vrouwen.
“Zo was er een meisje dat aangerand werd en daarbij gefilmd werd. De rechter oordeelde dat er geen echte verkrachting was. Er was ook het 14-jarige meisje dat slachtoffer was van een groepsverkrachting, hulp zocht maar op een wachtlijst botste en uiteindelijk zelfmoord pleegde. Dit is schrijnend: het besparingsbeleid maakte dat zelfs de meest elementaire slachtofferhulp niet onmiddellijk toegankelijk was toen het nog verschil kon maken.
“In het publiek debat hierover wordt vaak nadruk gelegd op de vraag waarom jongens zo handelen. Op sociale media ging het idee van ‘educate your son’ viraal. Er is uiteraard niets op tegen dat ouders hun kinderen leren om niet seksistisch te zijn. Moet hoe doe je dat efficiënt in een samenleving die intrinsiek seksistisch is?
“Wij moeten verder kijken: individuele seksistische ideeën en daden komen niet uit de lucht vallen, ze worden aangereikt door de samenleving. Dit is zeker geen excuus voor seksistisch gedrag, integendeel: het is een aanzet om te begrijpen waarom het zo wijdverspreid is.
“De pornoficatie van het vrouwenlichaam en intieme relaties in reclame, porno en media heeft bijvoorbeeld een enorm negatief effect op de beeldvorming van jongeren en leidt tot normalisering van geweld. De reclame-industrie maakt van seksistisch gedrag zelfs een soort statussymbool. Sociale media zorgen dat dit beeld vroeger en dichter aanwezig is in de leefwereld van jongeren. Dit normaliseert seksisme en het verhoogt de druk om zich hiermee te identificeren.
“Er is ook de rampzalige situatie van de mentale gezondheid van jongeren. Tijdens de pandemie is dit nog een pak erger geworden. Zo is er een spectaculaire toename van het aantal aanvragen voor professionele hulp voor eetstoornissen. Dit is geen fenomeen in de marge. Het feit dat jongeren zichzelf verhongeren of een destructieve relatie met voeding hebben om hun zelfwaarde te hervinden, is in veel gevallen een teken dat jongeren bezwijken onder de prestatiedruk van de kapitalistische samenleving.
“De verwachtingen die opgelegd worden, zijn ook tegenstrijdig: enerzijds hyperaantrekkelijkheid en anderzijds aanstootgevend. Het is in die context dat de rokkenacties plaatsvinden: jongeren die het beu zijn dat hen gezegd wordt wat ze moeten dragen naargelang hun geslacht.
“Genderrolpatronen komen niet uit de lucht gevallen. De nadruk op de kwetsbare en zorgende rol van vrouwen, is een uitdrukking van onze toekomstige economische rol onder het kapitalisme. Die kledijdiscussie ligt gevoelig: wie ooit aangesproken werd op basis van kledij, weet dat dit intimiderend is. Veel jonge meisjes worden daarmee geconfronteerd.
“De acties waarbij jongens en meisjes solidair zijn en bijvoorbeeld van kledij wisselen, zijn heel positief en krijgen veel steun. Het gaat over controle over ons eigen lichaam. Dat geldt overigens ook voor hoofddoeken.
“Vaak reageren scholen conservatief of met repressie. De directie reflecteert doorgaans de samenleving en wil ons voorbereiden op wat ons later te wachten staat op de werkvloer. We leren 8 uur stil te zitten en alle regels te accepteren. We worden geconditioneerd om te functioneren binnen de machtsrelaties van het kapitalisme. Velen van ons zullen in onzekere jobs terechtkomen, wat ons kwetsbaar maakt voor grensoverschrijdend gedrag. Financiële onafhankelijkheid is cruciaal om uit een gewelddadige relatie weg te gaan, maar het kapitalisme is geen systeem dat iedereen zo’n onafhankelijkheid kan bieden.
“In verschillende #MeToo-zaken waarin bekende figuren betrokken zijn, zoals Bart De Pauw of Jan Fabre, zagen we hoe misbruik gemaakt werd van de afhankelijkheid van jonge vrouwen die net in de artistieke wereld kwamen. Machtsrelaties zijn doorslaggevend daarin.
“Dat zagen we trouwens ook bij de elitaire Leuvense studentenclub Reuzegom. Tijdens één van hun studentendopen kwam de enige student met een donkere huidskleur om het leven na zware foltering. De studentenclub stond bekend voor sadisme, mentale en fysieke mishandeling, racisme, brutaal seksisme en uiteindelijk moord. Dit is een kweekvijver voor de toekomstige ceo’s, rechters, advocaten … Het zegt iets over het soort samenleving waarin we leven.
“Protest is absoluut nodig. Zonder het protest van Campagne ROSA zou het Gentse KVHV gewoon weg gekomen zijn met hun seksistische meeting waar Jeff Hoeyberghs sprak. Nu werd het twee maanden geschorst. Dat is beperkt, maar het duwde hen wel even terug in het defensief. Extreemrechts stimuleert brutaal seksisme en probeert de grenzen van het aanvaardbare inzake discriminatie te verleggen. Dit is voelbaar in heel de samenleving, maar zeker onder jongeren op school. Brugse militanten van Campagne ROSA vertelden bijvoorbeeld hoe op hun school een regenboogvlag in brand werd gestoken door extreemrechtse jongeren.
“Gelukkig is er actiebereidheid onder jongeren. De acties van Campagne ROSA tonen dit, maar ook bijvoorbeeld de rokkenacties op heel wat scholen. Jongeren hebben vertrouwen om in actie te komen. Die rokkenacties blijven wel symbolisch en zijn doorgaans afhankelijk van het individueel initiatief van enkele scholieren. Campagne ROSA wil de woede organiseren en omzetten in een actieplan om een krachtsverhouding op te bouwen.
“De actiedag tegen geweld op vrouwen op 25 november kan een belangrijk moment zijn. Dit kan bijvoorbeeld met zitacties op scholen. Toen ik scholier was, hielden we met Campagne ROSA een actie om seksisme bespreekbaar te maken op mijn school. We hadden een ROSA-comité op school opgezet dat open stond voor iedereen. In de aanloop naar een zitactie werkten we met een petitie die drie eisen bevatte: we dragen wat we willen zonder lastiggevallen te worden, gratis maandverbanden en tampons en degelijke lessen seksuele voorlichting. Dergelijke eisen botsen meteen op het tekort aan middelen in het onderwijs, wat zorgt voor te grote klassen en gebrek aan individuele begeleiding. Er zijn dus ook meer middelen voor onderwijs nodig. Campagne ROSA wil concrete woede van jongeren in hun directe omgeving omzetten in strijd op maatschappelijk niveau.
“Er zijn veel verschillende types acties mogelijk op 25 november: van symbolische acties in de lijn van de rokkenacties tot zitacties en zelfs walk-outs. Het succes hangt af van hoeveel jongeren betrokken zijn en erna mee willen bouwen naar acties op de internationale vrouwendag (8 maart) en de volgende edities van ‘Pride is a Protest’ eind juni, op de verjaardag van Stonewall.
“Met Campagne ROSA kunnen we op een aantal scholen een model creëren om inspiratie te geven en actiemethodes te populariseren voor jongeren in andere scholen en steden. Dat zal nodig zijn: seksistisch geweld zal niet verdwijnen, het zal enkel maar explosiever worden.”mai
