Strijd tegen period poverty

Voor een groeiend aantal vrouwen zijn menstruaties niet alleen een biologische ergernis, maar ook een financiële last. Een onderzoek dat vorig jaar door Plan International werd uitgevoerd, toonde aan dat meer dan de helft van de jonge vrouwen tussen 12 tot 19 jaar moeite heeft om sanitaire producten te betalen.

In België zou dit gaan om 12% van de vrouwen tussen de 12 en 25 jaar, bij meisjes die in armoede opgroeien loopt dat op tot 45%. Tot 5% blijft hierdoor wel eens thuis van school.

Naar aanleiding van deze problematiek koos Schotland ervoor om maandverbanden en tampons gratis beschikbaar te stellen. Dit is het eerste land ter wereld waar je deze basisproducten via apotheken, buurtcentra en jeugdverenigingen kan ophalen zonder te betalen. Dit voorbeeld krijgt navolging: in Nieuw-Zeeland is het al ingevoerd en vanaf september zullen in Frankrijk menstruatieproducten gratis aangeboden worden in instellingen van het hoger onderwijs.

Parlementaire initiatieven

Hier bij ons heeft de PVDA een gelijkaardig voorstel tot decreet ingediend om menstruatieproducten gratis aan te bieden op middelbare scholen in Vlaanderen. Het voorstel wordt voorlopig enkel gesteund door Groen en SP.a. Het Vlaams Belang verzette zich ertegen met het argument dat scholen al overbevraagd zijn en dat het gratis beschikbaar stellen van menstruatieproducten zou leiden “tot misbruik.” Andere partijen stelden dat het een belangrijk probleem is, maar dat er andere manieren zijn om armoede aan te pakken.

In de gemeente Aarschot verdedigt burgemeester Gwendolyn Rutten (VLD) wel het idee: “Toegang tot menstruatieproducten is een recht voor elke vrouw.” De gemeente investeert 9.058 euro in acht automaten die in scholen en openbare gebouwen geplaatst worden. Dat is een indicatie van de beperkte kost, waarbij de automaten zelf de grootste kost zijn. Misschien moet Rutten eens gaan spreken met haar liberale collega’s in de parlementen? Of kan premier De Croo zijn ‘feministisch’ imago eens omzetten in daden?

Langs Franstalige kant is het debat opgestart na voorstellen van oppositiepartijen als DéFI en PTB. Meerderheidspartijen PS en Ecolo staan er positief tegenover. De liberale MR, die ook in de regering zit, staat weigerachtig vanuit een verzet tegen het “gratis-principe.” Een tekst waarin de regering gevraagd wordt om een onderzoek te doen naar de budgettaire impact en om voor het einde van de legislatuur proefprojecten op te starten, werd goedgekeurd door de meerderheid en de PTB. Oppositiepartijen DéFI en cdH stemden tegen omdat er onvoldoende ambitie van het voorstel uitging.

Gent: eerste ministapje vooruit

Het Gentse stadsbestuur kondigde in de aanloop naar 8 maart aan dat het in vier scholen een proefproject start waarbij gratis maandverbanden en tampons ter beschikking worden gesteld. Het gaat om een kastje met een codeslot. Enkel leerlingen “die het nodig hebben”, kunnen er gebruik van maken. Ze moeten via een leerkracht, secretariaatsmedewerker of vertrouwenspersoon aan de code geraken. Een voorstel om in elke school een automaat te plaatsen, werd eerder weggestemd door het stadsbestuur.

Er zijn opmerkingen te maken: er is een hoge drempel om hulp te vragen in geval van armoede. Dat wordt immers nog vaak gezien als een “individuele schuld” en niet als het systematische probleem dat het is. Ervoor uitkomen, betekent vaak schaamte overwinnen. Een groot aantal jongeren in armoede zal niet zo gemakkelijk naar een code vragen. Ze vallen onder de verborgen armoede en zullen mogelijk sneller thuisblijven dan een code vragen. Als iedereen recht heeft op gratis maandverbanden en tampons en als iedereen aan het kastje in de toiletten kan, dan hoeft niemand zich te schamen.

Het is ook vreemd dat het stadsbestuur erop rekent dat deze kastjes zullen toelaten om in kaart te brengen hoeveel leerlingen nood hebben aan gratis producten. Als de scholen hiervan afhankelijk zijn om zicht te krijgen op de sociale achtergrond van hun leerlingen, dan zitten we met een groot probleem. Uiteraard kan menstruatie-armoede enkel structureel bestreden worden als er een antwoord komt op armoede in het algemeen.

Het project in vier scholen is te beperkt, maar toont wel dat het stadsbestuur onder druk staat om iets te doen. Het feit dat campagne ROSA hier al langer actie rond voert, is daar niet vreemd aan. We zullen dat blijven doen: het huidige voorstel gaat immers voorbij aan het feit dat menstruatieproducten een basisbehoefte zijn en geen luxeproduct.

Gepubliceerd in april 2021 in de Linkse Socialist (weekblad van LSP). Campagne ROSA is een internationaal netwerk dat opkomt voor socialistisch feminisme  – opgericht door vrouwen van ‘International Socialist Alternative‘ (ISA) waarvan LSP de Belgische afdeling is.

 


Dit artikel delen :

ROSA organiseert acties, evenementen en campagnes om te strijden tegen seksisme en het systeem die het onderhoudt : het kapitalisme.