Pony’s voor meisjes en bulldozers voor jongens. Seksistische vooroordelen op bezoek met de Sint en de Kerstman…

December is het ogenblik van de cadeautjes… en de hype die daarbij hoort. De doorgedreven commercie versterkt dit en maakt ook dat het erop lijkt dat de Kerstman twee kappen heeft: een roze voor meisjes en een blauwe voor jongens.

“Oh, een prinsessenjurkje,” roept een klein meisje. “Oh, een vrachtwagen,” antwoordt een jongen. Het meisje reageert nog enthousiaster: “Een pony!” Deze radioreclame voor Dreamland is slechts één van de vele commercials op radio en tv die wel erg genderbevestigend zijn.

Denk maar aan de schappen van grootwarenhuizen of de catalogi van speelgoedwinkels: alles is netjes geordend om de kinderen en hun ouders naar het voor hen bestemde speelgoed te leiden. Alles wat met zorg en uiterlijk te maken heeft, is voor meisjes. Actiespelletjes en bouwdozen zijn voor jongens. Deze tendens wordt groter: merken als Lego of Playmobil, die ooit bedoeld waren voor zowel jongens als meisjes, maken nu ook speelgoed dat specifiek voor jongens of meisjes bedoeld is.

Strikte opdeling… om twee keer zoveel te verkopen

Die strikte opdeling van speelgoed is geen toeval. Het wijst op een marketingstrategie die de grote verkopers toelaat om twee keer zoveel te verkopen. Ouders die een fiets van ‘Frozen’ kopen voor hun dochter, zullen het nadien moeilijk hebben om hun zoontje te overtuigen om met dezelfde fiets te rijden. Ze zullen een tweede fietsje moeten kopen.

Deze marketing zorgt ervoor dat kinderen van heel jonge leeftijd ingelepeld worden dat mannen en vrouwen een andere rol in de samenleving hebben. Het maakt dat kinderen seksistische vooroordelen meteen meekrijgen en dat ze bovendien beperkt worden in hun keuze van speelgoed. Speelgoed heeft een functie om dingen aan te leren. Meisjes en jongens ontwikkelen bijgevolg niet dezelfde competenties en dezelfde smaken. Ze worden ook uit de wereld van een andere sekse gehouden.

Kan het onderwijs hier verandering in brengen ?

De afgelopen jaren is er een toename van discussies en kritiek op het seksegebonden speelgoed. Verschillende winkels pasten hun reclame aan waarbij het speelgoed genderneutraal wordt voorgesteld. In Frankrijk zorgde supermarktketen Super U in 2015 voor een hype met een reclamespot waarin seksistische vooroordelen op de korrel werden genomen. De spot ging viraal op de sociale media. Het doel van Super U was natuurlijk om in te spelen op de golf van kritiek op genderbevestigend speelgoed zodat er over het bedrijf zou gesproken worden.

Veel mensen denken dat seksisme enkel kan bestreden worden via het onderwijs en via informatiecampagnes. Die benadering heeft beperkingen.

Genderbevestigend speelgoed leert kinderen de rol die ze nadien als man of vrouw in de samenleving geacht worden te spelen. Maar als mannen en vrouwen verschillende sociale rollen hebben, komt dit in de eerste plaats door een ongelijke economische positie. Het feit dat vrouwen voor dezelfde job en functie gemiddeld nog steeds minder verdienen dan mannen, maakt dat vrouwen doorgaans sneller minder werken of thuisblijven om voor de kinderen te zorgen.

De wijze waarop de openbare diensten en de sociale zekerheid georganiseerd zijn, heeft een directe impact op de rolverdeling. Zo is het ouderschapsverlof in België erg kort, waardoor jonge moeders van bij het begin vaak alleen voor de zorg van de kinderen opdraaien. Het tekort aan plaatsen in de kinderopvang en de ouderenzorg zorgt er samen met de sterk stijgende prijzen voor deze diensten voor dat vrouwen sneller thuisblijven om zorg te dragen voor hun kind of een zieke ouder.

Onderwijs is natuurlijk belangrijk, maar het verandert niets aan de wijze waarop de samenleving georganiseerd is. Ouders overtuigen om genderneutraal speelgoed te kopen volstaat niet indien de oorzaken van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen en de bijhorende seksistische vooroordelen blijven bestaan.

Steeds meer speelgoed, steeds minder gezinstijd…

Voor ouders die zich de hele dag haasten van werk naar de winkel en de kinderopvang of de school, is het geven van speelgoed vaak een manier om zich minder schuldig te voelen voor het gebrek aan tijd om met de kinderen te spelen. Daar wordt handig op ingespeeld door speelgoedbedrijven.

Maar zou het beste cadeau voor die gezinnen niet bestaan uit extra tijd voor ontspanning en minder voor het werk, de files of het huishouden? Dat vereist echter een samenleving die breekt met het huidige besparingsbeleid en de steeds sterker opgevoerde flexibiliteit (wet-Peeters). Er is nood aan een samenleving die vertrekt van de behoeften van de gewone gezinnen: een voldoende inkomen, kinderbijslag die overeenstemt met de reële kost van kinderen en meer openbare diensten: kinderopvang, scholen, ontspanning, naschoolse begeleiding, openbaar vervoer, …

Die openbare diensten bevrijden vrouwen van taken die traditioneel aan hen toegewezen zijn, zoals het huishouden en het opvoeden van de kinderen. Op deze manier zou meteen ook een belangrijke stap gezet worden in de strijd tegen vooroordelen over de rollen die mannen en vrouwen geacht worden te vervullen. Het speelgoed zou die tendens onvermijdelijk volgen.


Dit artikel delen :

ROSA organiseert acties, evenementen en campagnes om te strijden tegen seksisme en het systeem die het onderhoudt : het kapitalisme.